انحراف چشم کودکان از ابتلا تا درمان

دکتر علی میرزاجانی: انحراف چشم بجز ظاهر ناخوشایند، موجب تنبلی چشم کودک می‌شود، بنابراین باید با توجه به توصیه‌های اپتومتریست خود اقدامات درمانی لازم را از قبیل بستن چشم سالم و استفاده از چشم منحرف در فعالیت‌های بینایی انجام دهید.

بازی دان به نقل از روزنامه جام جم، خلقت چشم‌های ما طوری است که هنگام نگاه به روبه‌ رو در حالت طبیعی چشم‌ها نسبت به هم هماهنگ و قرینه قرار می‌گیرند و در زمان نگاه به دور دست به نظر می‌آید چشم‌ها با هم موازی هستند و وقتی به اجسام در فاصله نزدیک نگاه می‌کنیم چشم‌ها با هم قرینه به سمت داخل می‌چرخند و کمک می‌کنند به آن جسم خیره شویم.

هرگاه استقرار چشم‌ها در این وضعیت طبیعی قرار نگیرد فرد دچار انحراف آشکار یا استرابیسم است که در فارسی به آن لوچی چشم گفته می‌شود. در فرهنگ‌های لغت فارسی شاید معادل دیگری نیز به نام چشم احول برای استرابیسم چشمی پیدا کنید.

رسیدگی به درمان انحرافات چشم در دوران کودکی بسیار اهمیت دارد. هیچ پدر و مادری دوست ندارد ظاهر چشم کودک وی بر اثر انحراف چشم ناخوشایند باشد. ولی موضوع محدود به این ظاهر ناخوشایند نیست و مشکل بسیار فرا تر از یک ظاهر ناجور است.

وقتی چشمی دچار انحراف است و در واقع در راستای صحیح خود قرار ندارد، نمی‌تواند اطلاعات بینایی را از جسم مورد نظر به مغز انتقال دهد. در واقع این چشم منحرف در راستای اجسام دیگری که شخص قصد دیدن آنها را ندارد، قرار می‌گیرد و در عوض تصویر جسم مورد توجه در چشم منحرف روی نقطه اصلی دید نمی‌افتد، بلکه در قسمت دیگری از شبکیه چشم تصویر تشکیل می‌دهد. بنابر این شخص لوچ ابتدای ابتلا به انحراف چشم دو تا می‌بیند، ولی سپس مغز از مکانیسم حذف تصویر استفاده می‌کند تا فرد از این دو بینی خلاص شود. حذف تصویر به معنای عدم استفاده مغز از چشم منحرف است.

در دوران کودکی خیلی زود دو بینی جای خود را به حذف همیشگی تصویر چشم منحرف می‌دهد و به این ترتیب آن چشم به دلیل عدم استفاده، روز به روز ضعیف تر می‌شود.

بنابر این والدین محترم توجه داشته باشند اگر کودکشان دچار استرابیسم است، یعنی آن چشم منحرف اصلاً نمی‌بیند و تصویر ارسالی آن به مغز حذف می‌شود. در صورتی که درمان استرابیسم در دوران کودکی انجام نشود تقریباً هیچ شانسی برای درمان درسال‌های بعد وجود ندارد.

اپتومتریست‌ها کودکان را از لحاظ سلامت بینایی بررسی می‌کنند و در موارد وجود استرابیسم به کمک روش‌های غیرجراحی، انحراف چشم کودک را درمان می‌کنند. برخی از استرابیسم‌های چشمی در دوران کودکی با استفاده از عینک خوب می‌شوند، ولی برخی دیگر حتماً به روش‌های جراحی برای درمان نیاز دارند.

انحراف چشم بجز ظاهر ناخوشایند، موجب تنبلی چشم کودک می‌شود، بنابراین باید با توجه به توصیه‌های اپتومتریست خود اقدامات درمانی لازم را از قبیل بستن چشم سالم و استفاده از چشم منحرف در فعالیت‌های بینایی انجام دهید.

گرچه اپتومتریست‌ها در مرحله اول چشم کودک شما را معاینه و بررسی می‌کنند، ولی در مواردی که درمان‌های اپتیکی و ارتوپتیکی برای درمان انحراف چشم کودک کفایت نکند حتما از متخصصان چشمی که در این حوزه فعالیت می‌کنند برای بررسی‌های بیشتر و جراحی چشم کمک گرفته می‌شود و کودک را به متخصصان مربوط ارجاع می‌دهند.

*دانشیار گروه اپتومتری دانشگاه علوم پزشکی ایران