بازی های جنگی و بازی با اسلحه.... بله یا خیر!

آیا بازی های جنگی و بازی با اسلحه و تفنگ منجر به خشونت واقعی در زندگی می شود؟
شاید تعجب کنید اما مطالعات نشان میدهند که بازی با اسلحه در کودکی منجر به خشونت و پرخاشگری در بزرگسالی نمی شود.
مادران و پدران زیادی هستند که به کودکان خود اجازه ی بازی کردن با اسباب بازی های جنگی و اسلحه را نمی دهند. این پدر و مادران استدلال های مختلفی دارند که به صورت نمونه می توان به این موارد اشاره کرد:
کودک یاد می گیرد که خشونت و کشتن کار مناسب و مورد تاییدی است، کودک هیجانی می شود، کودک خشونت را عادی می پندارد و ... . در آمریکا که داشتن سلاح گرم قانونی است خیلی از والدین نگران این هستند که اگر برای کودکان خود اسباب بازی های جنگی تهیه کنند به این معناست که کودکان آنان در بزرگسالی تمایل به استفاده واقعی از سلاح دارند.
البته هیچ کدام از این استدلال ها را نمی توان رد کرد و ما نیز قصد نداریم که با مطرح کردن آن ها، این موارد را به چالش بکشیم و رد کنیم. هر خانواده ای خود برای تهیه ی اسباب بازی های کودک خود تصمیم میگیرد و ایده های مخصوص به خود را دارد. قصد ما در این مقاله این است که وجوه دیگری را نیز از بازی کردن کودکان با سلاح و اسباب بازی های جنگی آشکار کنیم و در این زمینه اطلاع رسانی کنیم تا خانواده بتواند با دیدی باز تر به انتخاب و ایده پردازی برای کودک خود اقدام کند.
دکتر میشائیل تامسون روانشناس کودک می گوید که در تحقیقات خود ارتباطی میان بازی کردن با اسباب بازی های جنگی و اسلحه در کودکی و خشونت و ابراز آن در بزرگسالی مشاهده نکرده است.
 با اینکه نظراتی که در مورد بازی با اسلحه برای کودکان وجود دارد بسیار متنوع هستند، تحقیقات تامسون نتیجه ی واضحی گرفته است. تامسون بر اساس مشاهداتش می گوید شواهدی مبنی بر ارتباط انجام بازی های جنگی در کودکی و خشونت در بزرگسالی وجود ندارد.

فواید بازی با اسلحه و بازی های جنگی برای کودکان و نوجوانان:
این بازی های ارتباط زیادی با رشد شناختی و اجتماعی کودک دارند. در جریان بازی های تخیلی کودکان و نوجوانان،آنها یاد میگیرند که چگونه تکانه ها و هیجانات خود را کنترل نمایند، چگونه لذت بردن های خود را به تعویق بیاندازند، چگونه به صورت نمادین فکر کنند، و امور را از زاویه ی دید دیگری نگاه کنند.
این بازی ها همچنین به کودکان این فرصت را می دهد که به ترس های خود غلبه و به آرزوهای خود رسیدگی کنند. چرا که یک کودک یا نوجوان کاملا قدرتمند نیست! کودکان و نوجوانان با داشتن یک اسلحه احساس قدرت و قهرمان بودن می کنند.

موضوعاتی که مطرح می شود به این معنا نیست که این نوع از بازی خشونت آمیز است و این فواید را هم دارد. مسئله این است که کودک آنگونه که ما به این بازی ها نگاه می کنیم نگاه نمی کند. از نظر دکتر تامسون، بازی با اسلحه و انجام بازی های جنگی برای کودک و نوجوان موضوع خشونت ندارد. بلکه این بازی برای آنان در مورد قهرمانی و تسلط، برد و باخت، و آدم خوب بودن در آخر بازی است. اگر بازی کودکان و نوجوانان هر زمانی به سمت خشونت و آسیب زدن به خود و دیگران و پرخاشگری می رود باید توسط بزرگتر ها متوقف شود.  

نکاتی در مورد بازی های جنگی و بازی با اسلحه برای کودکان و نوجوانان:
دختر خوب/پسر خوب بودن یک مساله اخلاقی است: بازی های جنگی اصولا تحت عنوان بازی های اسطوره ای طبقه بندی می شوند. چه در نقش پلیس باشند و چه در نقش هیولا ها و دزدها و چه به صورت جنگ ستارگان و داستان های هری پاتر. کودکان سعی می کنند که موضوعات بسیار قدیمی بشریت مانند تقابل خوبی و بدی، مرگ و زندگی، قدرت و محافظت کردن از خود را بازی کنند. اینکه چه چیزی درست، غلط، خوب و یا بد است بر اساس مرحله ی رشد اخلاقی کودکان و نوجوانان تعریف می شود و متفاوت است. و خواسته ی ما بزرگتر ها، والدین و متخصصان نیز پیشرفته تر شدن مرحله ی رشد اخلاقی کودکان و نوجوانانمان می باشد.

بازی با اسلحه معمولا برای نجات دادن افراد است: بازی های جنگی معمولا کودکان را در موقعیت قهرمان بودن و امدادگری افراد قرار می دهد. کودکان در اینگونه بازی هایشان فریاد می زنند که "من نجاتت می دهم!" چه بازی کودکان و نوجوانان با تخیل آتش نشان بودن باشد و چه در نقش جنگجوها و چه در نقش اسب سواران قدیمی، کودکان همیشه نقش قهرمان داستان را بازی می کنند.

کودکان در این بازی ها همدلی کردن با دیگران را آموزش میبینند: بخش مهمی از یادگیری همدلی کردن با دیگران این است که فرد بتواند مسائل را از دریچه ی دید فرد دیگری نگاه کند. حتی وقتی کودک خود را در نقش یکی از بدترین شخصیت های کارتونی یا سینمایی (برای مثال دارث ویدر) قرار می دهد، در واقع دارد نقش های مختلفی را تمرین می کند. این تمرین نقش های مختلف برای رشد همدلی در کودکان و دیدن امور از دیدگاهی دیگر بسیار موثر می باشد.

بر سر گذاشتن کلاه دزدان دریایی کودکان را به دزدان دریایی تبدیل نمی کند!  وقتی کودکان در حال انجام چنین بازی هایی هستند، ما باید بدانیم که آنها دارند بازی های نمادین انجام می دهند. نگران این نباشید که وقتی کودکتان بزرگ شد به دزد دریایی تبدیل شود. دزدان دریایی در زندگی واقعی دزد و جنایتکار هستند اما کودکان صرفا در حال انجام بازی هایی برای سرگرم شدن و مهمتر از آن به دنبال ماجراجویی و کشف و کنجکاوی هستند.

کودکان با بازی کردن به ترس های خود غلبه می کنند. بعضی از کودکان از ترس های شدید رنج می برند. ترس از هیولا ها ، ترس از حیوانات و ترس از تاریکی و ... . حمل یک شمشیر یا تفنگ به کودک کمک می کند تا برخی از کودکان بتوانند به ترس های درونی خود غلبه کنند و احساس امنیت داشتن را تمرین نمایند.

کودکان برای بازی کردن به ابزار نیاز دارند. به همین دلیل خیلی از کودکانی که اسباب بازی های جنگی یا هر نوعی از اسباب بازی را ندارند از وسایل خانه به جای آن استفاده می کنند. مثلا از یک چوب به جای تفنگ استفاده میکنند. ابزار های بازی و اسباب بازی هایی مانند عروسک، ماشین ها و کامیون ها و اسلحه برای بازی همه کودکان اهمیت زیادی دارد. همه ی کودکان نیاز دارند که با ابزار ها و وسایل و اسباب بازی ها، بازی های مختلف کنند و اصطلاحا اشیا را دستکاری کنند تا سیم پیچی های مغزشان بیشتر و پیچیده تر و تخصصی تر شود.
رفتار کودکان در زندگی واقعی اهمیت زیادی دارد: آیا کودک شما شاداب و سرحال است؟ آیا با کودکان دیگر به خوبی رفتار می کند؟ آیا اگر در بازی با دیگران کسی آسیب یا صدمه میبیند بازی را متوقف می کند و نگران او می شود؟ شما باید رفتار های واقعی کودک را مورد توجه قرار دهید. به کودکتان بگویید که نمی تواند دیگران را بزند و اجرا شدن این قانون را جدی بگیرید.
ایده های بازی کودکان بخشی از وجود آنهاست:  وقتی که ما خلاقیت هایی که کودکان در بازی دارند را سانسور می کنیم و یا آنها را تغییر می دهیم(مثلا به کودک می گوییم: این که توی دستت گرفتی بیلچه ی باغبانیه نه تفنگ!) کودکان تصور می کنند که خلاقیت ها و ایده هایشان بد هستند. کودک با خود می اندیشد: مامانم میگه تفنگ بازی بده! یعنی من که تفنگ بازی دوست دارم هم بد هستم."  کودکان حق این را دارند که علایق خود را بررسی و کشف کنند، و اینکه ما بزرگسالان در دنیای خودمان اسلحه را ممنوع کرده ایم باعث نمی شود که کودک به بازی کردن به آن علاقه نداشته باشد. اگر کودکان را تحت فشار بگذاریم علایقشان به بازی های جنگی را از دست نمی دهند بلکه این بازی ها را وقتی ما حضور نداریم انجام می دهند. و انجام بازی های جنگی بدون حضور والدین و بزرگترها و بدون نظارت چیزی است که می تواند مشکل ساز باشد و ما باید به آن توجه کنیم. 

.

.

نسرین بهنام نژاد، کارشناس ارشد روانشناسی کودک، مسئول گروه پژوهشی بازی دان