تاثیر مهارت های حرکتی ظریف و درشت بر رشد کودکان

نوزادان پس از تولد به مرور  زمان ، مهارت های حرکتی مثل نشستن و راه رفتن و... را کسب می کنند. 
همه ی مادران به روند رشد حرکتی آگاه هستند ولی آیا می دانید که مهارت های حرکتی در مهارت های شناختی و تقویت هوش بچه ها گذارند؟؟؟
نوزاد تازه متولد شده ؛ مهارت های حرکتی محدودی دارد. می تواند سرش، بازوها و ران هایش را کمی تکان دهد. ولی کنترل زیادی بر حرکت های خود ندارد.
به مرور مهارت های بلند کردن سر از روی زمین، چرخیدن، نشستن، چنگ زدن، سینه خیز رفتن، ایستادن، چهار دست و پا رفتن، راه رفتن، دویدن، پریدن، پریدن جفت پا و... را بدست خواهد آورد.
هنگامی که نوزاد می تواند بنشیند، دنیا را با دید دیگری می بیند از زاویه دیگری اشیا و اطرافش را می بیند. بازی کردن در حالت نشسته راحت تر است.
چنگ زدن یکی از مهم ترین مهارت های حرکتی است چرا که دست دراز کردن به نوزادان این امکان را می دهد که با تاثیر گذاشتن بر اشیا، به ویژگی های آنها پی ببرند. 
نوزادان باید بتوانند یک جغجغه را در دست بگیرند تا متوجه شوند با تکان دادن آن صدا می توانند تولید کنند. بنابراین هر قدر مهارت نوزاد در استفاده از انگشتان دست خود بیشتر باشد، دنیا را بیشتر می شناسد و درک می کند.
و زمانی که نوباوگان حرکت کردن بدون کمک را یاد می گیرند، فرصتهای آنها برای کاوش محیط، چند برابر می شود (لورا برک ، پژوهشگر آمریکایی).
مهارت های حرکتی به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

مهارت های حرکتی درشت: مهارت هایی که به گردش در محیط اطراف کمک می کند و ماهیچه های بزرگ را درگیر می کنند. مانند: سینه خیز رفتن، راه رفتن، دویدن، پریدن و... در رشد کودک نقش به سزایی دارند و باید تقویت شوند.
مهارت های حرکتی ظریف: مهارت هایی که ماهیچه های کوچک مانند دست و انگشتان را درگیر می کنند. مانند: دست دراز کردن، چنگ زدن، گرفتن اشیا کوچک، پیچاندن در بطری و... در رشد کودک نقش به سزایی دارند و باید تقویت شوند.
امروزه با توجه به کاهش فعالیت بچه ها و صرف زمان زیادی برای تماشای تلوزیون و بازی های نشستنی می کنند، مهارت های حرکتی درشت بچه ها ضعیف تر شده است. 
متاسفانه امروزه به دلیل سبک زندگی آپارتمان نشینی دیگر خبری از گرگم به هوا در حیاط خانه و فوتبال و لی لی در کوچه با بچه های همسایه نیست. به همین دلیل بسیاری از بچه ها قادر نیستند لی لی کنند (تعادل خود را بر روی یک پا حفظ کنند)، روی پنجه پا راه بروند، از بارفیکس آویزان شوند و تاب بخورند و...
فعالیت به خصوص برای سنین پیش از دبستان ضروری است. چرا که نبود فعالیت حرکتی موجب ایجاد اخلال در رشد مناسب ماهیچه ها و استخوان ها می شود. 
بازی هایی که در بیرون از خانه انجام می شوند، معمولا بهترین نوع بازی ها برای تقویت مهارت های حرکتی درشت و جلوگیری از اضافه وزن می باشند. اسباب بازی هایی نیز وجود دارند که مهارت های حرکتی درشت را تقویت می کنند، برای مثال: انواع جامپینگ ها  ، انواع توپ ها، ترمپولین ها، اسباب بازی های هل دادنی و کشیدنی و... .
مهارت های حرکتی درشت از این جهت که به کودکان اجازه حرکت به اطراف و بررسی هر چیزی را که دوست دارند، فراهم می کند، در رشد شناختی آنان تاثیر دارد.
مهارت های حرکتی ظریف
اغلب کودکان ابتدا مهارت های درشت را می آموزند و به مرور مهارت های ظرف خود را تقویت می کنند. اگر مهارت های ظریف از طریق فعالیت های مختلف تقویت نشوند مشکلات بزرگی می توانند ایجاد کنند. مانند این که کودک نمی تواند مداد را دستش بگیرد. نمی تواند اشیای کوچک (پاک کن ریز، تراش کوچک، نخ کردن) را در دست بگیرد و با آن ها کار کند. دگمه های لباسش را نمی تواند ببندد ، قادر به  بستن بند کفش هایش نمی باشد و یا به سختی موفق به انجام اینکار می شود (نسبت به همسالان) و... . 
بنابراین بسیار مهم است که مهارت های ظریف کودکان پیش از ورود به دبستان تقویت شود. بازی ها و اسباب بازی های متفاوتی برای تقویت مهارت های حرکتی ظریف و عضلات ظریف انگشتان دست وجود دارند، برای مثال: انواع نخ کردنی ها، انواع سازه ها، پازل ها، اسباب بازی های کوبشی، جا گذاردنی ها، اسباب بازی های با قطعات ریز (که برای کودکان بالای  3 سال مناسب است که خطر قورت دادن اشیا نباشد)، اسباب بازی های پیچی و... .
مهارت های حرکتی ظریف به دلیل اینکه تمامی فعالیت های روزانه به آن بستگی دارد اهمیت فراوانی دارد.
 کودک برای درک قوانین حاکم بر جهان برای مثال قوانین فیزیک نیاز به مهارت های حرکتی دارد، بدین صورت که کودک یک اسباب بازی کوچک بر میدارد. درون یک قابلمه می اندازد، به صدای آن گوش فرا می دهد. آنرا دوباره بر میدارد و روی سرامیک می اندازد، روی فرش می اندازد، می رود و از بالای پله ها پایین می اندازد و به آن نگاه می کند. در اینجا کودک از طریق بازی می آموزد یک اسباب بازی (برای مثال جغجغه ، توپ و ...) بر روی سطوح مختلف صداهای مختلفی می دهد. زمانی که جغجغه زمین می افتد و با اساس قانون جاذبه آشنا می شود، و اینکه توپ وقتی بر روی پله ها یکی یکی زمین می خورد و یا وقتی به زمین می خورد بر می گردد، کودک در حال یادگیری اساس قانون عمل و عکس العمل، و اصطحکاک است. حتی اگر اسم این قوانین و یا فرمول آن ها را نداند ولی با آنها آشنایی اولیه ای پیدا می کند و به صورت عملی و با آزمون و خطا آن ها را می آموزد.

"کتاب روانشناسی رشد لورا برک ،ترجمه حیی سید محمدی،نشر ارسباران"

گردآورنده نسیم اراسته - کارشناس ارشد بالینی