در سال 1992 توصیه‌هایی مطرح شد که کودکان را به پشت بخوابانید تا مانع از سندرم مرگ نوزاد ناگهانی (SIDS) شوید. از آن زمان به بعد تعداد مرگ نوزادان به نصف مقدار قبل کاهش پیدا کرده است. به هر حال کودکانی که پشت سرشان تخت شده نیز افزایش پیدا کرده است (که به نام پلاژیوسفالی مشهور است). در اینجا نکاتی که باید در مورد این حالت بدانید را ذکر می‌کنیم.
آیا باید سر کودکم را در حین خواب به پهلو یا شکمش قرار دهم تا مانع از تخت شدن سر او شوم؟
خیر! متخصصین اصرار دارند که خوابیدن به پشت امن‌ترین حالت برای اکثر کودکان است. نگرانی‌های مربوط به سر بدشکل در مقایسه با خطر SIDS خیلی کم اهمیت هستند. اکثر تخت شدگی‌های سر قابل پیشگیری هستند. اگر سر کودکتان کمی تخت شده است احتمال دارد که بین سن 6 تا 12 ماهگی این حالت برطرف شود چون این زمانی است که او زمان بیشتری را صرف نشستن و خزیدن می‌کند. اکثر متخصصین موافق هستند که تخت شدگی ملایم سر کودک اثری بر رشد مغزی، بینائی، شنوائی یا رشد او ندارد.
چه چیزی باعث تخت شدن سر کودک می‌شود؟
استخوان‌های جمجمه کودکان به شکل طبیعی نرم و منعطف هستند بنابراین در هنگام عبور از کانال تولد هنگام زایمان فشرده می‌شوند. کودکان زیادی هستند که بوسیله زایمان واژینال (طبیعی) متولد می‌شوند و سرهای کمی گوشه داری دارند.
در دوران ماه‌های اول تولد وقتی کودک ساعت‌های زیادی بر روی سطح سفتی مثل تشک، صندلی خودرو، کالسکه بچه، صندلی، گهواره فنری یا تاب قرار می‌گیرد، جمجمه پشت سر تخت می‌شود. ممکن است متوجه شوید که کمی از موی کودک در سمت تخت شده ساییده شده است یا اینکه صورت، چشم‌ها و گوش او کمی نامتقارن هستند.
این تغییرات برای هر نوزادی رخ می‌دهد اما برای کودکان پیش رسی که جمجمه‌های نرم‌تری دارند شایع‌تر هستند. کودکانی که ماهیچه‌های گردنی آنها در یک سمت سفت‌تر از سمت دیگر است، کودکانی که سر بزرگی دارند و چرخاندنش برای آنها سخت است و یا کودکانی که زیاد می‌خوابند بیشتر از دیگران به تخت شدن سر دچار می‌شوند.
برای پیشگیری از این حالت چه کاری می‌توانم انجام بدهم:
کلید پیشگیری از تخت شدن سر کودک این است که کودک را بغل کنید و آن را در طول هر روز در موقعیت‌های متفاوتی قرار دهید.
در زمان خواب (چرت زدن و خواب شبانه)
همیشه کودکتان را به پشت بخوابانید مگر اینکه پزشک شما یک موقعیت متفاوت را توصیه کند. اما سعی کنید که هر بار که او را می‌خوابانید موقعیت کودک را در تختخواب تغییر دهید مثلا شب اول سر او را در بالای تختخواب بگذارید و شب دوم سر او را در پایین تختخواب بچه بگذارید.
کودکان به شکل طبیعی سرشان را به سمت در (تا نگاه کنند که چه کسی وارد اتاق شده است)، پنجره (برای دیدن نور) یا اشیای متحرک (برای دیدن اشیا جذاب) می‌چرخانند، این به کودک شما تمرین چرخاندن سر به شکل مساوی در همه جهات را می‌دهد.
برای زمان بیداری
1. بازی: توصیه‌های جدید می‌گویند که "کودک را برای خوابیدن به پشت و برای بازی کردن او را به شکم بخوابانید". وقتی کودک شما بر روی شکمش است و بازی می‌کند فشار از پشت سر برداشته می‌شود. این کار به تقویت گردن، بازوها و بالاتنه، غلت زدن، نشستن و سینه خیز رفتن او کمک می‌کند. بازی کردن در حین دمر بودن را حتی می‌توانید با نوزادان هم شروع کنید. وقتی کودک بیدار و هشیار است سعی کنید در حالیکه دمر است با او بازی کنید، این کار را چند بار در روز انجام دهید. زمان خوب برای این کار بعد از تغذیه و تعویض پوشک، چرت زدن و حمام رفتن یا زمانی است که کودک هوشیار و راحت است.
در ابتدا ممکن است که آنها در موقعیت جدیدشان کمی دچار سردرگمی شوند اما به مرور زمان لذت بیشتری از آن می‌برند و می‌توانند آن را برای زمان‌های طولانی‌تری انجام دهند. کودک شما وقتی می‌تواند شما و چیزهای دیگر را ببیند و بشنود از بازی کردن روی شکم لذت خواهد برد مثلا می‌توانید کارهای زیر را انجام دهید:
- به پشت بخوابید و کودک را در حالیکه شکمش رو به پایین است و سر او روی سینه‌تان است روی خودتان قرار دهید. با او صحبت کنید و برایش آواز بخوانید. او می‌خواهد سرش را بلند کند تا شما را ببیند و با صورتتان بازی کند.
- به پشت در حالی زانوهایتان بالا است بخوابید و کودک را روی ساق‌هایتان قرار دهید در حالیکه سر کودک روی زانویتان است او را نگه دارید و پاهایتان را به آرامی بالا و پایین ببرید. با او صحبت کنید و برایش آواز بخوانید زانوی خودتان و سر او را جلو بیاورید تا او را ببوسید.
- اجازه بدهید که کودک روی شکم در کف اتاق بماند و یک کوسن کوچک یا حوله لوله شده را زیر سینه او بگذارید تا اینکه کمی به بالا متمایل شود. در کنار او دراز بکشید و با او بازی کنید و او را تشویق کنید که که به سمت شما بیاید. چیزهای مورد علاقه‌اش را بالای سرش بگذارید (مثلا یک چهره آشنا، یک آینه یا جغجغه یا یک حیوان پر شده) برای اینکه او را تشویق کنید که سرش را بالا ببرد و بازوهایش را به سمت بالا بکشد. در حالیکه نظارت می‌کنید اجازه دهید یک کودک به آرامی با نوزاد بازی کند، آنها می‌توانند به سادگی روی زمین دراز بکشند و توجه او را به روش خاصی به خود جلب کنند.
- کودک را به روی شکم روی یک پتو بگذارید. دو گوشه جلوئی پتو را بالا بکشید و او را در حالیکه صدای موتور در می‌آورید در اطراف اتاق بکشید.
- کودکتان را در تشک‌های فعالیت نوزاد که برای بازی روی شکم طراحی شده است، قرار دهید.
- از دوستتان بخواهید که فعالیت‌هایی که کودک در آنها روی شکم قرار می‌گیرد را انجام دهند و فعالیت‌های خودتان را اختراع کنید.
2. استراحت کردن: والدین متوجه می‌شوند که گهواره‌های کودک، صندلی‌های گهواره‌ای و تاب‌ها برای اینکه کودکان آرام و ایمن استراحت کنند مفید هستند. به هر حال اگر کودک به مدت طولانی در حالت نشسته باقی بماند، صندلی به پشت سر کودک فشار وارد می‌کند و باعث می‌شود که سرش تخت شود. متخصصین سلامت توصیه می‌کنند که کودکتان را برای دوره‌های طولانی در صندلی خودرو، گهواره یا صندلی گهواره‌ای یا تاب رها نکنید.
در حالیکه آنها تعیین نکرده‌اند که چقدر باید کودکان در این حالت‌ها باقی بمانند اما بهتر است که از عقل سلیم استفاده کنیم، تصور کنید که خودتان چقدر می‌توانید به راحتی در حالت نشسته بمانید بدون اینکه به چیز جدیدی نگاه کنید یا اینکه دست‌ها و پاهایتان را بکشید یا اینکه حرکت کنید. اگرچه کودک همیشه باید هنگام رانندگی در صندلی خودرو باشد اما به مواقعی فکر کنید که می‌توانید به جای رانندگی راه بروید و کودکتان را در یک حامل بچه، حامل پشتی یا کالسکه بگذارید.
همچنین هنگامی که در خانه هستید کودک را از صندلی خارج کنید و زمانی را صرف بغل کردن و در آغوش گرفتن او کنید و کارهای خانه را در حینی که او را با خودتان در حامل بچه جلوی بدنتان همراه می‌برید قرار دهید.
3. تغذیه: وقتی شیر مادر را به بچه می‌دهید، از هر دو پستان به او شیر بدهید این کار به شکل طبیعی باعث می‌شود که او در هر دو جهت سرش را بچرخاند همچنین باعث می‌شود که ماهیچه‌های گردن او تمرین داده شوند و مانع از تخت شدن سرش می‌شود. اگر با شیشه به بچه شیر می‌دهید تلاش کنید که در هر بار تغذیه او را به یک پهلو بچرخانید مثلا در یک بار تغذیه او را روی پهلوی چپ بگذارید و بطری را با دست راست بگیرید و دفعه بعد کودک را در بازوی راستتان بگذارید و با دست چپ به او شیر بدهید.
چگونه می‌توان مطمئن شد که شکل جمجمه بچه مشکلی ندارد؟
در چند ماه اول زندگی بچه شکل سر، وضعیت گردن و تقارن چشم‌ها و گوش‌هایش را مورد نظارت قرار دهید. اگر در این مورد نگرانی دارید که ممکن است تخت شدگی یا عدم تقارنی وجود داشته باشد از همه زوایای سر بچه عکس بگیرید (از جلو، عقب، بالا و طرفین). از پزشک کودک در هر بار ویزیت بخواهید که سر و گردن کودک را برای کنترل وضعیت بچه چک کنید.
دکتر به شما خواهد گفت که آیا نیاز به اقدامات خاصی برای کودک حس می‌شود و کودک حالت طبیعی دارد یا خیر. معمولا یک معاینه کافی است اما اگر پزشک نگران شده باشد ممکن است که تصویر برداری اشعه x یا سی تی اسکن از سر کودک را توصیه کند. به ندرت پیش می‌آید که یک ارجاع به متخصص برای ارزیابی و درمان انجام شود.
به خاطر داشته باشید که اگر بچه‌ها سر کمی بدشکل داشته باشند طبیعی است و این مشکل معمولا در سال اول زندگی حل می شود. در کودکانی که سرشان همچنان کمی بدشکل باقی می‌ماند درمانی برای تصحیح مشکل وجود دارد. بیشتر تفاوت‌های مربوط به شکل سر کودک احتمالا در سن مدرسه یعنی زمانی که او موی بیشتری در می‌آورد، قابل تشخیص نیستند. اگر هر گونه نگرانی خاصی دارید با پزشکتان مشورت کنید.
بیشتر بخوانید:
فروشگاه اینترنتی اسباب بازی ، کلیه حقوق این سایت متعلق به بازی دان می باشد و کپی برداری از تصاویر و مطالب آن پیگرد قانونی دارد. «تمامی کالاها و خدمات این فروشگاه، حسب مورد دارای مجوزهای لازم از مراجع مربوطه می‌باشند و فعالیت‌های این سایت تابع قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران است.»
